Ý nghĩa của kho tàng Pháp bảo đối với sự trường tồn của Chánh pháp

Lúc đêm đã về khuya, hành giả thường hay miên man suy nghĩ về phương thức mà di huấn của Đức Thế Tôn từ mấy thiên niên kỷ trước, trải qua biết bao biến cố lịch sử, mà đến nay vẫn giữ được sự thuần khiết để hậu thế tiếp cận. Nhiều lúc mình cứ tưởng "Kho Tàng Pháp Bảo" là cái gì đó to tát lắm, kiểu như một cái thư viện khổng lồ chứa đầy kinh sách cổ hay những bản số hóa hiện đại. Thế nhưng, tôi lại cảm nhận nó mang hình ảnh của một chiếc mỏ neo hơn cả. Một yếu tố giúp bảo vệ tâm hồn khỏi sự lôi kéo bởi những xu hướng nhất thời hay các cách diễn giải "dễ dãi" của thế giới hiện đại.

Mình tự hỏi, nếu không có cái kho tàng ấy —không có Tam Tạng Pāḷi, rồi mấy bản Chú giải, Phụ chú giải mà các bậc tiền bối đã dày công giữ gìn— thì có lẽ Phật giáo ngày nay đã trở thành một dạng triết học tâm linh hỗn tạp. Người ta hay có xu hướng muốn làm cho mọi thứ trở nên "dễ thở" hơn, cho tương đồng với phong cách sống vội vã ngày nay, song chính sự "đơn giản hóa" cực đoan đó có lúc lại tiêu diệt cái hồn thực sự của Chánh Pháp. Chánh Pháp không mất đi ngay lập tức đâu, mình nghĩ thế. Thay vào đó, nó sẽ nhạt nhòa và suy yếu dần theo thời gian, cho đến khi mình chẳng còn nhận ra mục tiêu ban đầu là gì nữa.

Nhiều khi lật giở từng trang kinh điển, tôi cảm thấy e ngại trước sức nặng của trách nhiệm "bảo tồn". Không phải giữ sách trên kệ cho sạch bụi, mà là giữ cho cái chuẩn mực ấy nó còn sống trong chính mình. Pháp Bảo giống như một cái thước đo vậy. Khi mình nghe một quan điểm mới, hay một cách tu tập "lạ", mình có cái để đối chiếu. Nếu thiếu hụt cái chuẩn mực ấy, con người rất dễ bị lôi kéo bởi những ý thích cá nhân hoặc bị lệ thuộc vào những cảm giác thoáng qua. Nếu tu theo cảm hứng tùy tiện thì sớm hay muộn cũng sẽ bị lạc lối, đây là điều mà tôi đã từng kinh qua và nếm trải.

Một điều thú vị là kho tàng Pháp này không chỉ dành cho hàng ngũ tu sĩ. Mình là người cư sĩ, đôi khi cũng thấy mình có một phần trách nhiệm trong đó. Trách nhiệm ở đây không có nghĩa là đi giáo hóa cho bất kỳ ai, mà chính là học hành nghiêm túc, thấu hiểu tường tận để tránh làm sai lạc chân lý vốn có. Dường như nếu không được ứng dụng, Pháp Bảo sẽ chỉ còn là một di sản bất động, là mớ giấy mực nằm im lìm. Chỉ khi mình đem nó ra soi rọi vào mấy cái hành vi, lời nói hay những lúc tâm mình nổi sóng, thì lúc đó Pháp Bảo mới thực sự "vận hành".

Chiêm nghiệm về quá trình các bậc tiền bối kiên trì đọc tụng, chép kinh bằng tay, rồi đối soát từng câu chữ để lưu truyền cho hậu thế, tôi thấy bản thân còn quá lười nhác. Chúng ta đang sống trong thời đại mà mọi thứ đều sẵn có qua một cái chạm trên màn hình điện thoại, nhưng chính sự tiện lợi đó đôi khi lại khiến ta trở nên thiếu sâu sắc. Trách nhiệm bảo tồn Chánh Pháp nghe thì to tát, nhưng chắc chắn nó bắt đầu từ việc ta tĩnh tâm ngồi lại, đọc một đoạn giáo lý thật chậm rãi, rồi tự nhìn lại xem mình có đang hành trì đúng không. Chẳng cần gì hào nhoáng, chỉ cần sự thành thật với chính mình là đủ rồi.

Ngoài trời im ắng quá, chắc cũng đến lúc mình nên khép lại mấy suy nghĩ này. Giáo pháp chân thực website vẫn luôn hiện hữu, bất biến với thời gian, chỉ có hành giả là cứ mải miết theo đuổi những thứ viển vông mà quên đi cái gốc rễ ngay tại hiện tại. Có lẽ chính trong không gian lặng yên này, lời Phật dạy mới dễ dàng thấm đẫm vào lòng người nhất.